Sort de documënt: Audio
Titul:
I sunadëures de Brema (Gherdëina)
Descriziun: L fova n iede n paur che ova n musciat. Chësc fova bele vedl y l juova plu a puech y nia: perchël ulova l paur l destrighé. Ma l musciat se ova ntendù, che per ël ne cialovela nia ora bona.
″Ie ne ue pa me lascé mazé! Perchël me n vedi a Brema! Iló possi povester deventé sunadëur y me davanië nsci l pan, y mplu ne n’ei nia drë de avëi tëma de mi vita!″
Cun chësc pensier al tëut cumià da si ncësa, à mo saludà i autri amics dl luech da paur, la vaces, i ciavei y duc si cumpanies che stajova iló ntëur, y se à metù n streda de viers de Brema. Canche l fova bele jit n tòch, ancontel n cian da ciacia. Chësc fova destrat a mespies y se lamentova drët dassënn.
″Ah, oh…! ″
″Ciuldì te lamëntes’a tan? Ne stes’a nia bën? Dëssi pa jì a te tò n dutor?”
″Ah, davia che son bele vedl y devënte uni di plu dëibl y ënghe a ciacia ne veli plu na pipa de tabach, ulova mi patron me tò ora di piesc y se njenië n auter cian, plu jëun. Nsci me n sons mucià, ma śën ne sei ënghedenó cie che dësse pië a man tan sëul y sulënt.”
″Ses’a cie? Ie vede a Brema y devënte sunadëur. Vie cun mé y lascete ënghe tu tò su pra la mujiga!
Ne rates’a nia, che chël pudëssa te savëi bel?″
″A Brema? Pu eh! Va bën, ie vënie cun té.”
Nsci iesi jic inant deberieda de viers de Brema. L ne n’à nia durà giut, che i anconta n giat sun ëur de streda che cialova ora propi da mené picià.
″Cie te ie pa suzedù a ti?″, ti damanda l musciat.
″Oh, chi pëta pa bele sauc canche la va dla vita? Ajache devënte for plu vedl, ie mi dënz deventei moc y ajache śën stei plu gën sun fëur che jì a surices, ulova mi patron me arnaghé.”
″Ma va pa pu! Sce ti patron ne te uel nia, pona dëssel se njenië n auter giat. Tu, lascia vester dut y vie cun nëus a Brema. Nëus ulon deventé sunadëures.”
L giat minova, che chësta ne fossa nia na idea tan da totl y va pea.
Tosc ruvi pra n auter luech da paur ulache – nsci semiovel almanco – messova abité n gran bacan.
Sun na speltra de na sief dl verzon fova cufà n gial che fajova su na fuera bestia.
″Ciuldì te sveies’a ora l’ana?″, ti damanda l musciat.
″Duman es dessegur mel de col.″
″La patrona à nvià per duman parënc y cunescënc″, respuend l gial, y la ti à dit ala cuega, che la dëssa me tò y fé cun mé na bona jopa. Śën, nchin che posse, feji mo audì mi bela usc da gial!″
″Ma va, ne sté a fé tan de stories! Vie cun nëus a Brema y devënta nce tu n sunadëur. Te es veramënter na bela usc y sce fajon mujiga adum, muessel pu vester na legrëza per duc canc, pudëi nes scuté su! Tu uderes, canche tu, l cian, l giat y ie fajeron mujiga; aron n suzes stramp.″
Chësta pruposta ti scusova al gial y nsci vai duc cater inant a Brema. Ma Brema fova massa dalonc per ti la fé a arjonjer la zità te un n di. Nsci ruvi danterëures te n gran bosch scur.
″Bau, bau! Ne ulons’a nia sté tlo chësta nuet, ie son tan stanch!”
″Miao! Mi ciotes me fej mel, prëibel fermonse!”
″Ihh ohh, sce l gial ie ënghe a una, pona durmions nsnuet tlo tl bosch y duman jons inant! Ie son ënghe bëndebò stanch y finà y ie me paussësse gën ora!″
″Chicherichiii, ie nen é ënghe assé de muever for chësta eles: su y ju, y su y ju…”
Y nsci se pond l musciat y l cian a mespies sota n lën ite, l giat se cufa sun na rama y l gial jola sun la piza dl lën, ulache l se sënt plu al segur. Dan se ndurmenzé cëlel mo ncantëur y vëija dalonc na pitla lum.
″Vo cajù, scutëde ma su! Nia dalonc da tlo messëssel vester na cësa o vel’ da de tel. Ie vëije na lum. Chicherichiii!”
″Ihh ohh! Pona spazonse pu y jon, ajache tlo, sun chësta veja tumia, ne stan nia propi massa saurì!″
Nsci se mëti inò n viac de viers de chël pont linëus, y bele n pont ruvi pra na ciasota, ma chësta fova abiteda da leresc.
L musciat, sciche l majer di cater cumpanies, va dlongia viere y cëla ite.
″Chicherichiii, cie vëijes’a?″
″Cie che vëije? Na mëisa colma de bona spëises y i leresc ie sentei ntëur ite che se lascia savëi bon.″
″Ciuhui, chësc sci che ie zeche per nëus!″, dij l gial lessù.
″Eh, danz! Ce bel sce fussan nëus śën iló a si post a maië y a bever, sciche tei rëiesc!”, respuend l musciat.
Nsci pënsi sëura y studieia do giut alalongia, cie che i pudëssa fé per ruvé pra chëla mëisa. Do n struf ovi giatà ora n mesun per ciacé demez i leresc.
Y nsci se mët l musciat cun doi piesc sun funestrea, l cian sauta sun si spinel, l gial se mët sun l spinel dl cian y ala fin jola l gial lessù y se sënta sun l cë dl giat. Canche duc fova njeniei, ai scumencià duc deberieda a fé si vieresc, lascian audì si mujiga.
L musciat ciguniova: ″Ihh ohh, ihhh,ohh!”
L cian baiova: ″Bau, bau!”
L giat miaulova: ”Miao, miao!” y l gial ciantova: ”Chicherichiii, chicherichiii!”
Pona se ai sgursà duc adum de viere ite y ie splunfei a mesa stua y n ëssa propi pudù miné, che duta la baraca fossa a mumënc graceneda nsëuralauter. Canche i leresc ova audì na tel fuera, ratovi bën dut sprigulei, che l fossa i spirc. Dut al infum iesi sprizei ora de cësa y ie mucei tl bosch scurënt.
Y nsci se sënta i cater cumpanies pra mëisa y se la lascia jì bona. I ova mefun maià tant, che n ëssa propi pudù miné, che per cater enes ne n’ëssi giatà plu nia da maië. Canche i fova pasciui, destudi la lum y se chier na coa saurida per durmì, uniun aldò che l fova usà: l musciat se pond dlongia zopa dal chetum dan cësa, l cian do usc, l giat dlongia fudlé, ulache l burëi menova mo l ultimo ciaut y l giat sun la stangia dla gialines. Y ajache i fova bëndebò stanc, se ndurmënzi ënghe tosc.
Do mesanuet via, canche i leresc da dalonc ova udù che l ne fova plu deguna lum te medel y l fova deventà dut chiet, dij un de d’ëi: ″Nëus ne assan nia dassù avëi na tel pëura y se n mucé tan debota. Da mé ora fossel propi da jì a spiculé, cie che fova tan da temëi!”
Nsci se la ovi fata ora, che un de d’ëi fossa jit a cialé do. Canche l plu grant y ghert fova ruvà d’ascundon pra ciasota, cuchel da viere ite. Dut fova chiet. Pona scanel da viere ite y ruva te cësadafuech. L ulova fé linëus per udëi miec y minan che i uedli lucënc dl giat fossa bronzes che stizova, ti val permez cun n fulimant per l mpië. Ma l giat, che ne n’ova deguna ueia de fé matades, ti fir ados y ti sgrafla su l mus. L lere se tol na drëta sperduda y uel mucé da porta ora. Ma l cian, che fova iló pundù, sauta su y l mord te na giama.
Y canche l passa dlongia zopa dal chetum via, ti dà mo l musciat n pe tl cul. L gial che se ova descedà da duta chësta fuera fej mo audì si “chicherichiii!”. L lere sauta dut a ciambonf inò tl bosch.
“Medrë demez da chëla cësa, medrë demez!”
Canche l ruva pra si cumpanies ti contel:
“Te chëla cësa iel na stria. La me à abinà y cun si ondles longes ulovela me crazé ora i uedli. Dan cësa fova n strion che me à ficià n curtel tla giames. Dlongia zopa dal chetum fova n morch che me à dramà cun n ram. Y sun tët fova n giustizier che svaiova ju: 'Piede chël sbriga!' Pona me n sons danz mucià dut a sparon.”
Da iló mpo ne se à i leresc mei plu nfidà te chëla ciasota; ai cater sunadëures mpe ti plajovel sté iló y i ne n’à nia plu ulù se n jì.
Y vo mutons, sce per cajo ruvei n iede sun la streda per jì a Brema te n gran bosch scur, povester i ancuntëis, nosc cater amics, i cater sunadëures!
″Ie ne ue pa me lascé mazé! Perchël me n vedi a Brema! Iló possi povester deventé sunadëur y me davanië nsci l pan, y mplu ne n’ei nia drë de avëi tëma de mi vita!″
Cun chësc pensier al tëut cumià da si ncësa, à mo saludà i autri amics dl luech da paur, la vaces, i ciavei y duc si cumpanies che stajova iló ntëur, y se à metù n streda de viers de Brema. Canche l fova bele jit n tòch, ancontel n cian da ciacia. Chësc fova destrat a mespies y se lamentova drët dassënn.
″Ah, oh…! ″
″Ciuldì te lamëntes’a tan? Ne stes’a nia bën? Dëssi pa jì a te tò n dutor?”
″Ah, davia che son bele vedl y devënte uni di plu dëibl y ënghe a ciacia ne veli plu na pipa de tabach, ulova mi patron me tò ora di piesc y se njenië n auter cian, plu jëun. Nsci me n sons mucià, ma śën ne sei ënghedenó cie che dësse pië a man tan sëul y sulënt.”
″Ses’a cie? Ie vede a Brema y devënte sunadëur. Vie cun mé y lascete ënghe tu tò su pra la mujiga!
Ne rates’a nia, che chël pudëssa te savëi bel?″
″A Brema? Pu eh! Va bën, ie vënie cun té.”
Nsci iesi jic inant deberieda de viers de Brema. L ne n’à nia durà giut, che i anconta n giat sun ëur de streda che cialova ora propi da mené picià.
″Cie te ie pa suzedù a ti?″, ti damanda l musciat.
″Oh, chi pëta pa bele sauc canche la va dla vita? Ajache devënte for plu vedl, ie mi dënz deventei moc y ajache śën stei plu gën sun fëur che jì a surices, ulova mi patron me arnaghé.”
″Ma va pa pu! Sce ti patron ne te uel nia, pona dëssel se njenië n auter giat. Tu, lascia vester dut y vie cun nëus a Brema. Nëus ulon deventé sunadëures.”
L giat minova, che chësta ne fossa nia na idea tan da totl y va pea.
Tosc ruvi pra n auter luech da paur ulache – nsci semiovel almanco – messova abité n gran bacan.
Sun na speltra de na sief dl verzon fova cufà n gial che fajova su na fuera bestia.
″Ciuldì te sveies’a ora l’ana?″, ti damanda l musciat.
″Duman es dessegur mel de col.″
″La patrona à nvià per duman parënc y cunescënc″, respuend l gial, y la ti à dit ala cuega, che la dëssa me tò y fé cun mé na bona jopa. Śën, nchin che posse, feji mo audì mi bela usc da gial!″
″Ma va, ne sté a fé tan de stories! Vie cun nëus a Brema y devënta nce tu n sunadëur. Te es veramënter na bela usc y sce fajon mujiga adum, muessel pu vester na legrëza per duc canc, pudëi nes scuté su! Tu uderes, canche tu, l cian, l giat y ie fajeron mujiga; aron n suzes stramp.″
Chësta pruposta ti scusova al gial y nsci vai duc cater inant a Brema. Ma Brema fova massa dalonc per ti la fé a arjonjer la zità te un n di. Nsci ruvi danterëures te n gran bosch scur.
″Bau, bau! Ne ulons’a nia sté tlo chësta nuet, ie son tan stanch!”
″Miao! Mi ciotes me fej mel, prëibel fermonse!”
″Ihh ohh, sce l gial ie ënghe a una, pona durmions nsnuet tlo tl bosch y duman jons inant! Ie son ënghe bëndebò stanch y finà y ie me paussësse gën ora!″
″Chicherichiii, ie nen é ënghe assé de muever for chësta eles: su y ju, y su y ju…”
Y nsci se pond l musciat y l cian a mespies sota n lën ite, l giat se cufa sun na rama y l gial jola sun la piza dl lën, ulache l se sënt plu al segur. Dan se ndurmenzé cëlel mo ncantëur y vëija dalonc na pitla lum.
″Vo cajù, scutëde ma su! Nia dalonc da tlo messëssel vester na cësa o vel’ da de tel. Ie vëije na lum. Chicherichiii!”
″Ihh ohh! Pona spazonse pu y jon, ajache tlo, sun chësta veja tumia, ne stan nia propi massa saurì!″
Nsci se mëti inò n viac de viers de chël pont linëus, y bele n pont ruvi pra na ciasota, ma chësta fova abiteda da leresc.
L musciat, sciche l majer di cater cumpanies, va dlongia viere y cëla ite.
″Chicherichiii, cie vëijes’a?″
″Cie che vëije? Na mëisa colma de bona spëises y i leresc ie sentei ntëur ite che se lascia savëi bon.″
″Ciuhui, chësc sci che ie zeche per nëus!″, dij l gial lessù.
″Eh, danz! Ce bel sce fussan nëus śën iló a si post a maië y a bever, sciche tei rëiesc!”, respuend l musciat.
Nsci pënsi sëura y studieia do giut alalongia, cie che i pudëssa fé per ruvé pra chëla mëisa. Do n struf ovi giatà ora n mesun per ciacé demez i leresc.
Y nsci se mët l musciat cun doi piesc sun funestrea, l cian sauta sun si spinel, l gial se mët sun l spinel dl cian y ala fin jola l gial lessù y se sënta sun l cë dl giat. Canche duc fova njeniei, ai scumencià duc deberieda a fé si vieresc, lascian audì si mujiga.
L musciat ciguniova: ″Ihh ohh, ihhh,ohh!”
L cian baiova: ″Bau, bau!”
L giat miaulova: ”Miao, miao!” y l gial ciantova: ”Chicherichiii, chicherichiii!”
Pona se ai sgursà duc adum de viere ite y ie splunfei a mesa stua y n ëssa propi pudù miné, che duta la baraca fossa a mumënc graceneda nsëuralauter. Canche i leresc ova audì na tel fuera, ratovi bën dut sprigulei, che l fossa i spirc. Dut al infum iesi sprizei ora de cësa y ie mucei tl bosch scurënt.
Y nsci se sënta i cater cumpanies pra mëisa y se la lascia jì bona. I ova mefun maià tant, che n ëssa propi pudù miné, che per cater enes ne n’ëssi giatà plu nia da maië. Canche i fova pasciui, destudi la lum y se chier na coa saurida per durmì, uniun aldò che l fova usà: l musciat se pond dlongia zopa dal chetum dan cësa, l cian do usc, l giat dlongia fudlé, ulache l burëi menova mo l ultimo ciaut y l giat sun la stangia dla gialines. Y ajache i fova bëndebò stanc, se ndurmënzi ënghe tosc.
Do mesanuet via, canche i leresc da dalonc ova udù che l ne fova plu deguna lum te medel y l fova deventà dut chiet, dij un de d’ëi: ″Nëus ne assan nia dassù avëi na tel pëura y se n mucé tan debota. Da mé ora fossel propi da jì a spiculé, cie che fova tan da temëi!”
Nsci se la ovi fata ora, che un de d’ëi fossa jit a cialé do. Canche l plu grant y ghert fova ruvà d’ascundon pra ciasota, cuchel da viere ite. Dut fova chiet. Pona scanel da viere ite y ruva te cësadafuech. L ulova fé linëus per udëi miec y minan che i uedli lucënc dl giat fossa bronzes che stizova, ti val permez cun n fulimant per l mpië. Ma l giat, che ne n’ova deguna ueia de fé matades, ti fir ados y ti sgrafla su l mus. L lere se tol na drëta sperduda y uel mucé da porta ora. Ma l cian, che fova iló pundù, sauta su y l mord te na giama.
Y canche l passa dlongia zopa dal chetum via, ti dà mo l musciat n pe tl cul. L gial che se ova descedà da duta chësta fuera fej mo audì si “chicherichiii!”. L lere sauta dut a ciambonf inò tl bosch.
“Medrë demez da chëla cësa, medrë demez!”
Canche l ruva pra si cumpanies ti contel:
“Te chëla cësa iel na stria. La me à abinà y cun si ondles longes ulovela me crazé ora i uedli. Dan cësa fova n strion che me à ficià n curtel tla giames. Dlongia zopa dal chetum fova n morch che me à dramà cun n ram. Y sun tët fova n giustizier che svaiova ju: 'Piede chël sbriga!' Pona me n sons danz mucià dut a sparon.”
Da iló mpo ne se à i leresc mei plu nfidà te chëla ciasota; ai cater sunadëures mpe ti plajovel sté iló y i ne n’à nia plu ulù se n jì.
Y vo mutons, sce per cajo ruvei n iede sun la streda per jì a Brema te n gran bosch scur, povester i ancuntëis, nosc cater amics, i cater sunadëures!
Lingaz: LB
Data: 1988
Autur: Fredesc Grimm (traduzion: Petra Senoner)
Esecutur: Ujes: Heidi Dapunt, Waltraud Delago, Kilian Insam, Ulrich Insam, Armin Moroder, Milva Mussner, Denis Pycha - Pianola: Angelina Craffonara - Registrazion: Hörmann Alexander/Niederdorf - Digitalisaziun: Davide Records Sas
Copyright: Istitut Ladin Micurá de Rü 1988
Media:
